مسیحیان غرب ایران در مواجهه با اعراب مسلمان ( دوقرن اول هجری )

مسیحیان از بزرگترین اقلیت های دینی در دوره ایران ساسانی به شمار می رفتند. عمده جمعیت این مسیحیان در نواحی غربی ایران از جمله بین النهرین جنوبی، بین النهرین شمالی و مناطق دیگری چون خوزستان و مدائن مستقر بودند. به هنگام ظهور اسلام و آغاز فتوحات مسلمانان در ایران، با توجه به موقعیت جغرافیایی این مسیحیان، آنها اولین گروه از مردمان قلمرو امپراطوری ساسانی بودند که با اعراب روبرو شدند. حال این پژوهش در پی آن است تا از سویی رویه ای را که مسیحیان غرب ایران به عنوان اقلیتی دینی در مواجهه با اعراب مسلمان در دو قرن نخست هجری در پیش گرفتند مورد بررسی قرار دهد و از سوی دیگر رفتار حکام مسلمان در طول این دو قرن با این اقلیت دینی مورد بحث قرار گیرد. بررسی داده های تاریخی بر اساس روش توصیفی- تحلیلی در تحقیق تاریخی نشان می دهد که مسیحیان غرب ایران در مقابل حمله مسلمانان جدای از درگیری های پراکنده، صلح و پرداخت جزیه را بر نبرد ترجیح دادند و در طی دو قرن اول هجری چه از نظر سیاسی و اداری و چه به لحاظ فعالیت علمی و انتقال علوم خصوصاَ از طریق مرکزی به نام دانشگاه جندی شاپور برای جامعه اسلامی مفید فایده واقع شدند. در مقابل، سیاست کلی حکام مسلمان نیز به کارگیری دستورالعمل های اهل ذمه در خصوص این مسیحیان بود. هر چند که گاهی از سوی برخی حکام این قوانین نادیده گرفته می شد.